Erfgoed, De Cel, Leven
1. Actualiteit
“Biodiversity library…” (ars technica, 4/10/2023)
- primaire bron
- “biobanking”: biologische stalen van dieren
- ook: in kaart brengen van genetische biodiversiteit
- sequencing (DNA-code lezen) en bevriezen
- voorbeelden/succesverhaal: Zwartvoetbunzing (fret, Mustela nigripes); problemen: kleine populatie, inteelt ☇ genetische diversiteit
2. Erfgoed
2.1. Wat?
- ribonucleïnezuur (RNA)
- of: desoxy-ribonucleïnezuur (DNA)
Het “receptboek” van elke cel waaruit alles andere wordt aangemaakt.
- online-spel (engels): https://biomanbio.com/HTML5GamesandLabs/LifeChemgames/dna-structure-model-page.html
- lange ketting
- van stikstofbasen: Adenine, Thymine, Cytosine, Guanine
- ook “nucleotide”: base + suikergroep + fosfaatrest
2.2. Hoeveel?
- mens: 3.054.815.472 Basenparen
- totaal twee meter lang! (\(0,34\ nm\) per basepaar)
- opgerold tot chromosomen (zie ook hier, afbeelding)
2.3. Waar?
- bij prokaryote (“voor kern”, geen echte kern) meer of minder los in het celplasma
- bij ons (Eucaryota = “echte kern”) in de celkern
2.4. Waarvoor?
- proteïnebiosynthese
- transcriptie: DNA wordt “afgeschreven” naar RNA
- translatie: RNA wordt omgezet naar eiwitten (=proteïnes)
- proteïnes met een functie in de cel = enzymen
3. De Cel (LB Th2 H2.1 ↗37)
uiterst belangrijke bestanddelen:
- (desoxy)ribonucleïnezuur
- celmembraan → [!] homeostase
- celplasma (=cytoplasma)
verder ook, “optioneel”:
- kern
- celwand
- vereschillende celorganellen (met eigen membraan, bv. mitochondria, chloroplasten)
- gesels
→ oefeningen: WB ↗62-64
4. De Boom van het Leven (“tree of life”; LB Th2 H2.2 ↗38)
- “oercel”, “oersoep”
- [!] organisatie
- zie boom: WB ↗64
→ oefeningen: WB ↗64-65
doordenker: er bestaat zelf-vermenigvuldigende RNA https://doi.org/10.1073/pnas.20247109
vorige les \(\quad\) volgende les